MASLOW' UN İHTİYAÇLAR PİRAMİDİ NEDİR?

MASLOW' UN İHTİYAÇLAR PİRAMİDİ NEDİR?

Abraham H. Maslow; klinik gözlemlerinden yola çıkarak insan davranışlarına yön veren temel gereksinimlerin neler olduğunu, çalışmalarında ortaya koymaya çalışmıştır. Onun ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramı, belki de motivasyon ve gereksinimlerle ilişkili olarak dünyada en yaygın şekilde tanınan motivasyon kuramıdır.

Maslow’’un yapmış olduğu çalışmaya göre, insanların doğuştan gelen bazı ihtiyaçları vardır.Bu ihtiyaçlar zamanla davranışlarına yansır. Maslow, bu ihtiyaçları belirli bir sıraya koymuştur. Bu ihtiyaçlar en alttan üste kadar, belirli bir hiyerarşiye göre sıralanmıştır. İnsan en alttaki ihtiyacını giderdikçe, bir üstteki gereksinimine doğru otomatik olarak ilerler. Daha doğru bir ifade ile alt düzey ihtiyacını tatmin ettikçe, en üste doğru ilerler. Maslow bu hiyerarşiyi 5 temel kategoride incelemiştir. Bunlar fizyolojik gereksinimler, güvenlik gereksinimi, sevgi ait olma gereksinimi, saygınlık gereksinimi, kendini gerçekleştirme gereksinimi’dir.

Bu ihtiyaçları açarsak;
1. Fizyolojik ihtiyaçlar: Nefes alma,yeme içme,uyuma,sevişme.
2. Güvenlik ihtiyaçları: Kendini ailesini ve sevdiklerini güven içinde hissetme.
3. Ait olma ve Sevgi ihtiyacı: Başka insanlar ile iletişim kurma,kabul edilme bir yere ait olma.
4. Değer İhtiyaçları: Başkalarınca benimsenip tanınmak,başarılı ve yeterli olmak.
5. Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı: Kişisel tatmin,kişinin potansiyelini ortaya çıkarması.
şeklinde sıralanabilir.

Maslow’a göre birey, bir kategorideki ihtiyaçları tam olarak gideremeden bir üst düzeydeki ihtiyaç kategorisine, dolayısıyla kişilik gelişme düzeyine geçemez. Hatta Maslow bir sözünde şöyle demektedir:Karnı aç bir insan için 5. sınıf bir çorba, 1.sınıf bir yağlı boya tablodan daha değerlidir.Bu sıralamada sözü edilen ihtiyaçlardan Fizyolojik ihtiyaçlar, insanın biyolojik olarak yaşamını sürdürebilmesi için gereken ihtiyaçlardır. Örneğin yemek yeme gibi,su içme gibi zorunlu ihtiyaçlar. İnsanlar açken veya susuzken bir sanat eseri ile ilgilenemezler yada en basitinden bir tiyatro ihtiyaçları olmaz.Bu da şunu gösterir;bir insan basamağın bir altında tatmin olmadan bir üst basamağa kolayca geçiş yapamaz. Fizyolojik ihtiyaçları karşılanan bir kişinin bir sonraki ihtiyacı güvenlik olacaktır.Burada sözü edilen güvenlik şimdiki ve gelecekteki güvenliktir.Yaşamını sürdürebilmesi geçimini sağlaması insan için oldukça önem arz etmektedir. Ait olma ihtiyacına geldiğimizde insan kendini sosyal bir varlık olarak tanımlamaktadır ve kişi kendini diğer insanlarla bir arada dilediği gibi yaşarken görmek ister.Sevme ve sevilmenin olmadığı bir durum kişiyi rahatsız eder.İnsan sürekli bir sevgi arayışı içerisinde olup kendine buna uygun bir ortam hazırlamanın peşindedir.Bu bağlamda kişinin ait olma ve sevgi ihtiyacının karşılandığı en temel kurum ailedir.

Takdir ve saygı ihtiyacı dediğimiz şey ise iki yönlüdür;birincisi insan başarılı olduğu yada hizmet verdiği bir konuda diğer insanlardan takdir ve saygı bekler. Diğer bir yön ise insanın kendine duyduğu saygıdır.Başarısı takdir gören insanın kendine güveni gelir.Bu açıdan düşünüldüğünde takdir ve sevgi ihtiyacı ihtiyaçlar hiyerarşisinin önemli bir basamağını oluşturur. Kendini gerçekleştirme insanın varmaya çalıştığı son nokta ve Maslow’a göre, tamamen sonuçlanmayan en üst basamak. Birey yukarıdaki ihtiyaçlarını giderse bile eğer hala yetenek, bilgi, beceri itibariyle kendini tam olarak ortaya koyamadığını düşünüyorsa içinde bir boşluk hissedecek ve bu eksikliği gidermeye çalışacaktır. İşte buna kendini tamamlama, kendini gerçekleştirme denilmektedir.Yani amaç bilge kişilik olabilme durumudur.

Kendini gerçekleştiren insanın özelliklerin sıraladığımızda;

Gerçekliği verimli bir şekilde algılarlar ve belirsizliğe tahammül edebilirler.
a. Kendilerini ve başkalarını oldukları gibi kabul ederler.
b. Düşünce ve davranış içtendir.
c. Kendi üzerinde yoğunlaşmaktan çok sorun üzerinde yoğunlaşırlar.
d. İyi bir mizah anlayışları vardır.
e. Çok yaratıcıdırlar.
f. Maksatlı olarak gelenek dışı olmamalarına karşın öz kültürlerinin içselleştirilmesine dirençlidirler.
g. İnsanlığın refahı ile ilgilenirler.
h. Yaşamın temel deneyimlerini değerlendirebilirler.
ı. Çok değil az insanla derin,tatmin edici kişiler arası ilişkiler kurarlar.
i. Hayata nesnel bir açıdan bakabilirler.
Bu sayılan ihtiyaçlar ile ilgili son olarak bir şey söylemek istersek hiyerarşinin ilk iki basamağı temel ihtiyaçları oluşturur. Son üç grup ise sosyo psikolojik ihtiyaçlardır ve ikincil ihtiyaçlar olarak nitelendirilir.

Kaynakça:
Tezcan, M., (1993), Sosyolojiye Giris: Temel Kavramlar, Ankara
Eroğlu, F., (1996), Davranıs Bilimleri, Istanbul: Beta.
Ergun, D., (1990), 100 Soruda Sosyoloji El Kitabı (5.Bas.), Istanbul: Gerçek Yay.