10 Zeka Oyunu #evdekal

Kaynak:Pinterest

Yazan: Murat Atila

Klinik Psikolog/Aile Danışmanı

Çocuklar son zamanlarda dijital oyunlarla vakit geçirmektedirler. Telefon ya da tablet ile oynanan bu dijital oyunların yanında çocuğunuzla aşağıda sıralanan zekâ ve strateji oyunlarını birlikte oynayarak da onların zihinsel gelişimlerine katkıda bulunabilirsiniz. Keyifli oyunlar, iyi eğlenceler.

1- ÇİZ

Yaş: 7 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: 2 kişi
Ne Lazım: Karton kâğıt- Kalem- 11 adet mavi düğme- 11 adet kırmızı düğme

Nasıl Oynanır?

Bir kâğıda aşağıdaki şekil çizilir. Oyuna gönüllü olan oyuncu başlar. Ardından düğmeler, sırayla köşelere ya da düz ve yatay çizginin birleştiği yere konur. Eğer oyunculardan birinin üçtaşı köşeden aşağıya ya da kenar ortalarından düz bir şekilde sıralanırsa “çiz” yapılmış olur. “Çiz” yapan oyuncu aynı zamanda oyunun galibidir. En fazla yedi el oynanan çiz oyununun sonunda hangi oyuncu daha fazla çiz yapmışsa, oyunun galibi olur ve oyunu tekrar başlatma hakkı kazanır. Bu oyun 2’şerli gruplardan oluşan bir turnuva şeklinde de oynanabilir.

Çocuğa Ne Kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

2- CIRTCAK

Yaş: 7 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: 2 kişi ve üzeri
Ne Lazım: Karton kâğıt- Kalem- 9 adet mavi düğme- 9 adet kırmızı düğme

Nasıl Oynanır?

Karton kağıda aşağıdaki şekil çizilir.(Şekil-1) 9 adet mavi düğme ve 9 adet kırmızı düğme çizgilerin kesiştiği noktalara sırayla yerleştirilir. Düğmeler birbirlerini damada olduğu gibi yemeye çalışır. Üç adet mavi düğme ya da kırmızı düğmeden aynı çizgi üzerinde olan oyuncunun taşı alınmaz. Oyun 2 mavi düğme ya da 2 kırmızı düğme kalana kadar devam eder. 2 düğmesi kalan oyuncu yenilmiş olur. Yenen oyuncunun bekleyen oyuncu ile eşleştiği bir turnuva şeklinde de oynanabilir.
Çocuğa Ne Kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

 

3-RİZ

Yaş: 7 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: 2 kişi
Ne Lazım: Karton kâğıt- Kalem- 3 adet beyaz düğme- 3 adet siyah düğme

Nasıl Oynanır?

Bir karton kâğıda aşağıdaki şekil çizilir (Şekil-1). Her oyuncuda farklı renkte 3’er düğme bulunur. Her iki oyuncunun düğmeleri çizgilerin kesiştiği yerlere karışık olarak bırakılır. Oyuncular sırasıyla hamle yaparlar. Oyunda öncelikle üç düğmesini aynı hizaya getiren oyuncu oyunun galibidir. Esas olan aynı renkteki üç düğmeyi aynı hizaya çapraz ya da yatay olarak rakibinden önce getirmektir. Bu nedenle öncelikle rakibin hamle yapması önlenmelidir. Ne zaman düğmeler çapraz ya da aynı çizgi üzerine gelirse, onu yapan oyuncu “Riz” der ve puan alır (Şekil -2). Sonra düğmeler tekrar dizilir ve oyun devam eder. Oyuncular arasında belli bir sayı belirlenir. Belirlenen sayıyı ilk toplayan oyuncu, galip gelir. Karton üzerine çizilen kareler ne kadar çok olursa oyun o kadar zorlaşır. Bu oyun 2’şerli gruplardan oluşan bir turnuva şeklinde de oynanabilir.

Çocuğa ne kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

4-TİLKİ

Yaş: 7 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: 2 kişi
Ne Lazım: Kalem- 17 adet mavi düğme- 1 adet kırmızı düğme

Nasıl Oynanır?

Bir karton kâğıda aşağıdaki şekil çizilir (Şekil-1). Oyundaki oyunculardan birinin 1 adet kırmızı düğmesi bulunur. Kırmızı düğmeye “tilki” denir. Diğer oyuncunun ise 17 mavi düğmesi bulunur ve bu düğmeler de kazları temsil eder.

Oyunun başında düğmeler yandaki gibi dizilir (Şekil 2). Her oyuncu sırayla bir taşını şekildeki kesişen çizgiler üzerinde hareket ettirir. Kazlar yalnızca ileri ve geri hareket edebilir ve tilkiyi kıramaz. Tilki ise istediği yönde hareket edebilir ve isterse bir kazın üzerinden kazın arkasındaki boşluğa geçerek kazları kırabilir. Kazların kazanması için tilkiyi hareket edemeyeceği şekilde kuşatmaları gerekir. Eğer kazların sayısı tilkiyi kuşatamayacak kadar azalırsa oyunu tilki kazanmış olur. Bu oyun 2’şerli gruplardan oluşan bir turnuva şeklinde de oynanabilir.

Çocuğa ne kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

5-KONANE

Yaş: 7 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: 2 kişi
Ne Lazım: Karton kâğıt- Kalem- 18 adet mavi düğme- 18 adet kırmızı düğme

Nasıl Oynanır?

Kare bir karton kâğıda aşağıdaki şekil çizilir (şekil 1). Yatay ve dikey kenarlardaki noktaların sayısı eşit olmalıdır ve çift sayıdan oluşmalıdır. Her oyuncunun kullanacağı taş sayısı da toplam nokta sayısının yarısı kadar olmalıdır. Yandaki şekil-1 çizildiğinde toplam nokta sayısı 36 olmaktadır ve her oyuncuya farkı renkte 18’er tane düğme düşmektedir. Oyuna başlamadan önce, farklı renkteki düğmeler yan yana dizilir (şekil 2). Oyundaki ilk hamle oyunculardan birinin kendi taşlarından istediği bir taneyi almasıyla başlar. Rakip oyuncu da alınan taşın yanındaki kendi taşını rakip oyuncunun bir taşının üstünden atlatarak rakibin taşlarını kırmaya başlar. Oyundaki amaç, bu yöntemle rakibin tüm düğmelerinin alınmasıdır. Tüm düğmeleri alan oyuncu, oyunu kazanır. Bu oyun 2’şerli gruplardan oluşan bir turnuva şeklinde de oynanabilir.

Çocuğa ne kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

6-TEKERLEK

Yaş: 7 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: 2 kişi
Ne Lazım: Karton kâğıt- Kalem- 20 adet mavi düğme- 20 adet kırmızı düğme

Nasıl Oynanır?

Bir kâğıda yandaki şekil çizilir. Her oyuncunun oyun için 20’şer adet farklı renkte düğmeleri olmalıdır. Oyuncular, şeklin kesişme noktalarına karşılık olarak sırayla birer düğme koymaya başlarlar. Bu sırada oyuncular kendi düğmelerini yerleştirirken rakip oyuncunun düğmesini alarak oyun alanının dışında bırakmaya çalışırlar. Oyuncuların amacı; bu yöntemle şekildeki tüm noktaları kendi düğmeleri ile doldurmaktır. Rakip oyuncunun düğmelerini azaltabilmek için onun düğmesine komşu olan her iki kesişme noktasında kendi düğmesi olmalıdır. Böyle olduğunda rakibin düğmesi alınmış olur ve onun düğmesinin yerine kendi düğmesini koyabilir. Rakibin düğmesi oyundan çıkar ve sıra rakibe geçer. Oyun sonunda tüm düğmelerini oyun alanına yerleştiren oyuncu oyunun galibi olur. Bu oyun 2’şerli gruplardan oluşan bir turnuva şeklinde de oynanabilir.

Çocuğa ne kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

7-SURAKARTA

Yaş: 7 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: Karşılıklı 2 kişi
Ne Lazım: Kalem- 12 adet mavi düğme- 12 adet kırmızı düğme

Nasıl Oynanır?

Bir karton kâğıda yandaki şekil çizilir ve iki ayrı renkten oluşan 24 düğme karelerin kesişme noktalarına dizilir. Karenin içindeki çizgilerin kesişme noktaları ve köşeler hamle yapılacak noktalardır. Oyuncu kare içinde yer alan noktalarda düğmesini ileri, geri veya çapraz yönde hareket ettirebilir. Düğmeler başka bir düğmenin üzerinden atlayamaz ya da taşın bulunduğu noktadan geçemez. Rakip oyuncunun düğmesini almak için dairelerden geçmesi gerekir. Yani bir oyuncunun, rakibinin düğmesini almak için önünde taş olmayan bir daire çizgisinden düz ilerleyip rakip oyuncunun taşına hamle yapması gerekir. Alınan düğme oyundan çıkartılır, tüm düğmeleri alınan oyuncu oyunu kaybeder. Bu oyun 2’şerli gruplardan oluşan bir turnuva şeklinde de oynanabilir.

Çocuğa ne kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

8-ÇİN DAMASI

Yaş: 7 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: Karşılıklı 2 kişi
Ne Lazım: Karton kâğıt- Kalem- 9 adet mavi düğme- 9 adet kırmızı düğme

Nasıl Oynanır?

Karton kâğıda 8 dikey 8 yatay olmak üzere eşit sayıda 64 adet kare çizilir. Toplam 18 adet taş kullanılır. (Düğme de kullanılabilir.) Her rakibin 9 adet taşı, çizilen şeklin oyunculara göre sağ köşelerine 3+3+3 olacak şekilde dizilir. Çin damasında taşlar ileri ve yan olarak tek kare ilerleyebilir (Eğer önünde taş yoksa). Çapraz gitme yoktur. Geri gitme ise sadece rakibin 9 taşlık alanında yapılabilir. Bu oyundaki amaç; rakibin köşesine dokuztaşı ilk dizilişteki gibi taşımaktır. Bu şekilde ilk taşıyan oyunu kazanır. Kendi taşınızın ve rakibin taşı üzerinden atlanarak gidilebilir. Oyunda takip edilecek strateji merdiven tabir edilen araları boş, atlanabilecek alanlar açmaktır. Rakibinizin de taşların üzerinden atlamasını önlemek için taşların arasındaki boşlukları doldurmanız gerekir. Bu oyun 2’şerli gruplardan oluşan bir turnuva şeklinde de oynanabilir.

Çocuğa ne kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

9-GO

Yaş: 10 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: Karşılıklı 2 kişi
Ne Lazım: Kalem- 24 adet beyaz düğme- 25 adet siyah düğme

Nasıl oynanır?
Go oyunu çok eski tarihlere dayanan ve kökeni Çin olan bir strateji oyunudur. Bu oyun, yatay ve dikey çizgilerin kesişmesi ile oluşan alan üzerinde oynanır. Bu oluşan şekildeki kesişme noktası ne kadarsa toplam taş sayısı da o kadardır. Örneğin aşağıdaki şekilde birbirlerini kesen 7 yatay 7 dikey çizgi bulunmaktadır. Bu çizgilerin oluşturduğu kesişme noktaları 49 dur. Bu yüzden toplam düğme sayısı 49 olacaktır. Bu düğmelerden 24 tanesi beyaz taş, 25 tanesi siyah taştır. Oyuna her zaman siyah taş başlar. Siyah taşın sahibinin kim olacağına kura ile karar verilir. Oyuncular sırayla taşlarını çizgilerin kesişme noktalarına koyarlar. Konulan taş bir daha yerinden oynatılmaz. Rakip taşın etrafı sarılırsa (şekil-1) o taş esir alınmış olur ve oyundan çıkarılır (Şekil-2). Hareket alanı kapanmış olan bir arada birden fazla aynı renkte taş varsa esir alınmış olur ve oyundan çıkarılırlar. Oyuncu hareket alanı kısıtlanmak istenen taşının yanına kendi taşını koyarak o taşına yardımcı olabilir. Bu oyunda amaç daha fazla kesişme noktasına sahip olmaktır. Bu oyun 2’şerli gruplardan oluşan bir turnuva şeklinde de oynanabilir.

Çocuğa ne kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

 

10-MANGALA

Yaş: 7 yaş ve üzeri
Oyuncu Sayısı: 2 kişi
Ne Lazım: 12 tabak-2 kap (Oyuncu haznesi)- 48 adet düğme

Nasıl Oynanır?

Mangala, çok eski tarihlere dayanan Türk Zekâ ve Strateji oyunudur. Oyun oynanacak alan üzerine 6’şar adet olmak üzere 12 tabak ve her oyuncunun taşlarını toplayacakları ayrı birer kap (oyuncu haznesi) bulunur. Toplam 48 taş ile oynanır. (Düğme de kullanılabilir.) Oyuncular 48 taşı her bir tabağa 4’er adet olacak şekilde dağıtır. Oyunda her oyuncunun önünde duran 6 küçük tabak o oyuncunun bölgesidir. Karşıdaki 6 küçük tabak da rakibin bölgesidir. Oyuncular kaplarında taş biriktirmeye çalışırlar. Oyun sonunda en çok taşı toplayan oyuncu oyun setini kazanmış olur. Oyuna kura ile başlanır.

Kura sonunda oyuna başlama hakkı kazanan oyuncu kendi bölgesinde bulunan istediği bir tabağından 4 adet taşı alır. Bir adet taşı aldığı kuyuya bırakıp saatin tersi yönünde, her bir tabağa birer taş bırakarak elindeki taşlar bitene kadar dağıtır. Elindeki son taş hazinesine denk gelirse, oyuncu tekrar oynama hakkına sahip olur. Oyuncunun tabağında tek taş varsa sırası geldiğinde bu taşı sağındaki tabağa taşıyabilir. Hamle sırası rakibine geçer. Her seferinde oyuncunun elinde kalan son taş oyunun kaderini belirler. Hamle sırası gelen oyuncu kendi tabağından aldığı taşları dağıtırken elinde taş kaldıysa, rakibinin bölgesindeki tabaklara da taş bırakmaya devam eder. Oyuncunun elindeki son taş, rakibinin bölgesinde denk geldiği tabaktaki taşların sayısını çift sayı yaparsa oyuncu bu tabaktaki yer alan tüm taşların sahibi olur ve onları kendi hazinesine koyar. Hamle sırası rakibine geçer. Oyuncu taşları dağıtırken elinde kalan son taş yine kendi bölgesinde yer alan boş bir tabağa denk gelirse ve eğer tabağının karşısındaki tabakta da rakibine ait taş varsa, hem rakibinin tabağındaki taşları alır, hem de kendi boş tabağındaki taşı alıp hazinesine koyar. Hamle sırası rakibine geçer. Oyunculardan herhangi birinin bölgesinde yer alan taşlar bittiğinde oyun seti biter. Oyunda kendi bölgesinde taşları ilk biten oyuncu, rakibinin bölgesinde bulunan tüm taşları da kazanır. Mangala oyunu 5 set olarak oynanır. Oyunu kazanan (1) puan, kaybeden (0) puan, berabere bitiren oyuncular yarım (0,5) puan alır. Bu oyun 2 şerli gruplardan oluşan bir turnuva şeklinde de oynanabilir.

Çocuğa ne kazandırır?
Sözel olmayan alanda kavramsallaştırma yapma, görsel-mekânsal algı ve stratejik düşünme becerilerini geliştirir.

Kaynakça

1. Atila,M. "Bugün Ne Oynayalım Ailece Oyunlar" İlgi Çocuk Yayınları, 2016, İstanbul

KAYNAK : www.cocukicinicerik.com