Kelebek - Uyku Çiçeği / Oxalis triangularis Süs Yoncası
Saksılarda yetiştirilen ev süs bitkilerinin toprağında böceklerin solucanların olması doğadan kopuk bir çocukluk geçirmiş insanlar için çok korkunç bir şey. Halbuki eski ahşap evlerde saksı, çiçek olmasa bile binbir türlü böcek olurdu. Eskiden insanlar her yerde böcek görmeye alışıktı.
Fakat elbette korkunuzu yenmek ve böceklerle birlikte yaşamak zorunda değilsiniz. Aşağıda ev bitkilerinin saksılarında yaygın olarak görülen bazı canlılara karşı çözüm yollarını öğrenebilirsiniz.
Zerre kadar toprak bitleri
Saksı topraklarında en sık karşılaşılan canlı bir toz zerresi kadar küçük olan toprak bitleridir. Renklerinin beyaz olması ve hızlı hareket etmeleri sayesinde kolayca fark edilirler. Bunların hiçbir zararı yok. Topraktaki mikroorganizmalarla beslenirler.
Solucanlar
Solucanların bitkilere zararı yok. Ama şimdi hangi çiçekçiye sorsanız çok büyük zararı var diyeceklerdir. Çocukluğumda istisnasız herkesin ev bitkilerinin topraklarında bol bol solucan olurdu. İster inanın ister inanmayın o bitkiler şimdikilerden bin kat daha sağlıklı gelişirdi. Demek oluyor ki solucanların hiçbir zararı yok. Ancak bir saksı içerisinde çok fazla sayıda olurlarsa kökleri rahatsız ederler: Yiyecek bulamayıp her şeye saldırır ve köklerin çok hassas parçalarını zedelerler. Ama sayı az olunca emin olun hiçbir zararları yoktur. Solucanların esas yiyecekleri şeyler topraktaki organik çürüntülerdir. Bitkilerin köklerini yemezler.
Toprak solucanı
Solucanlardan kurtulmak için sebze meyve parçalarını iyice ezip serin olmayan bir yerde birkaç gün çürümeye bırakın. Kurumamaları için ara sıra üstlerine su serpin. Sonra “gece vaktinde” toprağı kabartıp çürüntüyü toprakla karıştırın. Sonra güzelce sulayın. İyice karanlık olsun diye saksının üstünü ışık geçirmeyen bir şeylerle kapatın, odadaki lambaları birkaç saat hiç yakmayın. Ortalama 7 saat içinde solucanlar en yukarda toplanmış olur. Solucanları üst yüzey toprakla beraber alın çöpe atın.
Başka bir yol: Yağmurlu ve çok soğuk olmayan bir günde saksıyı gece vakti dışarda bırakın. Temiz hava ve temiz yağmur suyu solucanları karanlıkta dışarı çeker. Zaten saksıdaki doğalarına uymayan şartlardan kurtulmak isteyen solucanlar daha elverişli bir yer bulmak için bu fırsatı hemen kullanmak isterler.
Tespih böceği, kulağakaçan, mini kırkayak, çiyan
Bunlar toprak bitleriyle ve bitki bitleriyle beslenirler. Yani bitkilere büyük faydaları var. Çıyanlardan bazıları solucanlar gibi topraktaki organik çürüntüleri yer. Yine bir zararları yok. Ev içine kesinlikle dağılmazlar. Saksıdaki toprağı asla terk etmezler. Korkulacak bir şey yok.
Kulağakaçan böceği
Kulağakaçan (üstte resimde gördüğünüz böcek) bazı bahçe bitkilerine zarar verir. En başta yıldız çiçeği (çiçek tomurcuklarının içlerini yerler). Ama ev bitkilerine benim bildiğim kadarıyla hiçbir zararı yok.
Zararlı toprak haşeleri
En başta » kök yiyen kurtlar gelir. Sonra danaburnu. Bunları görmek kolay. Daha tehlikelileri görünmeyenler yani çok küçük parazitlerdir. Neyse ki bunların ev topraklarınızda olması neredeyse hiç mümkün değil. Eğer bitkilere gübre gibi faydalıdır diye düşünerek dere ve göl kıyılarından balçık alıp toprak karışımlarınızda kullanacaksanız dikkatli olun. Gözle görülmeyen bitki zararlısı ince ve yarım santim gibi küçük kurtlar olma ihtimali yüksek. Öyle fazla sulak yerlerden balçık vb çürüntülü topraklar alacaksanız yaz aylarında alıp geniş bir leğen içinde kızgın güneşte iki üç gün iyice kurutun. Yaz mevsiminin yakıcı güneşi bütün kurtları, bakterileri ve onların yumurtalarını öldürür. Kızgın güneş kurtları ve yumurtlarını, güneşin ültraviyole ışınları ise tüm zararlı mikroorganizmaları kalıcı olarak öldürüp yok eder. Güneşlendirme imkânınız yoksa ⇒ toprağı pastorize edebilirsiniz.
Bazı bitkilere zararları çok büyük olan netamotlar kurtulması imkansız olan toprak haşerelerinden olup mantar vb bitki zararlıları için verilen kimyasal ilaçlar bunların müthiş bir hızla artmalarına yol açıyor.
Ayrıntılı bilgi: ⇒ Nematodlar.
Mini toprak sinekleri
Yapıları sivrisineklere çok benzer. İngilzcede Fungus gnats denir. Bilimsel adı, bu cins böceklerin genel tür adı olan “Ciaroidea”dır. Meyve sineklerine yakın bir tür. Onlar gibi çok hızlı üreyici ve kısa ömürlü olup renkleri siyahtır. Toprak sineklerinin larvaları (kurtçukları) topraktaki mikroskobik çürüntüleri yerler. Saksılarda yetiştirdiğiniz bitkilerinize genelde hiçbir zararları olmaz. Sadece bazı tür bitkilerin tohumdan çimlenen mini fidelerinin köklerini yiyebiliyorlar. Bir de mum çiçeğinin köklerine zarar vereceği söyleniyor.
Toprak sineği
Niçin oluyor? Gerekmediği halde, toprak sırılsıklam ıslakken tekrar tekrar sulamak yüzünden olur. Ayrıca saksılara şekerli su, şekerli çay ve kahve, süt, bira gibi şeyleri dökerseniz toprak sinekleri aşırı çoklukta ürerler. Bu sorunları çözün ve sabredin. Birden bire yok olurlar. Diğer bir sebep toprağın niteliğidir. Salon bitkileri için mutlaka en sade ve en ucuzundan salon bitkisi toprağı kullanın (torf adıyla satılan hazır poşet toprak). Torf toprağı bitkileri dikmeden önce elenmiş ve yıkanmış iri taneli dere kumu ile ya da ponza taşı ile karıştırmalısınız. 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü dere kumu veya ponza taşı. Birbirleriyle iyice harmanlayın. Toprak sinekleri bu toprakta olmaz. Eğer yine de oluyorsa o toprakta henüz çürümesi tamamlanmamış organik maddeler vardır. İyi kaliteli bir torf toprakta bu tip sorunlar olmaz.
Toprak sineklerini yok etmek için ilaç: Bir su bardağının içine üçte birini dolduracak kadar tütün koyun. Üzerine kaynar su dökün. Soğuyana kadar bekleyin. Sonra suyu toprağın yüzeyine her yerine yavaş yavaş dökün. Nikotin toprak sineklerine etkili bir zehirdir. Tütüncülerden tütün alabilirseniz daha ucuza halledersiniz. Toprağa dökerken tütünleri de dökmeyin. Ev ortamlarında saksılarda o tütünler fena küflenir.
Seralarda mini fideleri toprak sineklerinin larvalarından korumak için en etkili çözüm onların larvaları ile beslenen Hypoaspis miles adındaki toprak bitlerinden bulup toprağa katmanızdır. Bunlar kısa sürede çoğalırlar ve toprak sineklerini yok ederler. Toprak sineklerine karşı ziraat ilaçlarından çok daha fazla etkindirler.
Karıncalar
Saksı topraklarında karıncaların yuva yaptıkları pek görülmez. Belki büyük saksıda, saksı içinde çok büyük taşlar ve kalın büyük odun parçaları varsa yuva yapabilecekleri imkan oluşabilir. Ama normalde gerektiği gibi toprak doldurulmuş saksılarda asla olmaz.
Başka yerden getirdiğiniz bir saksıda karıncalar varsa onlar saksıda yuvalanmış değildir. Önceki bulunduğu yerde üstüne karıncalar gelmiştir. Bu şekilde üreyip çoğalamaz korkmayın. Hem ömürleri çok kısadır. Kısaca, bu bir problem değil. Birkaç gün içinde tamamen yok olurlar. Ayrıca evinizdeki saksılara, bitkilere karıncalar dadanmışsa yuvaları başka yerdedir.
Karıncalardan kurtulma yolları
Genelde doğal yollarla kurtulmak istenir ama pek mümkün değil. Kimyevi maddelerle kurtulmak daha kolay.
1- Doğal yollar: Saksı çevresine çok keskin kokulu maddeler koyarsanız ilişmezler oradan kaçarlar. Tarçın + lavanta + vanilya karışımı hafif ıslatılarak bulamaç gibi kullanılması etkili olabilir. Veya keskin koku salan herhangi bir şey kullanabilirsiniz.
2- Kesin çözüm: Ezcanelerde “Raid Karıncasavar” adlı sprey ilaç satılır. Saksıları koyduğunuz raflara sıkarsanız karıncalar birkaç ay oraya asla uğramaz. Ya da saksıların dış yüzeylerine sıkabilirsiniz. Ben denedim etkisi hem kesin hem çok uzun sürüyor. Sadece bir defa, saksıları dizdiğim rafa sıktım.Önce saksıları kaldırdım. Zemini spreyledim. Sonra spreylenmiş zemine saksıları tekrar koydum. Bu kadar basit. Bitkilerim kurtuldu.
Karıncaların iki büyük tehlikesi
1— Bazı bitkilerin köklerini kemirirler. Bu kemirme bazen bitkinin dip ve kök kısmının çürümesinden kaynaklanır. Karıncaları suçlamayın. Dip kısmı çürümeye başlamış bitkilerin çürük kısmını kemirmeye bayılırlar. Bazı bitkilerde sağlam dip-kök kısmını kemirirler ve bitkinin ölmesine sebep olurlar. Buna fırsat vermemelisiniz.
2— Karıncalar yaprak bitlerini sağarak beslenmeye çok meraklıdır. Hatta yaprak bitleri daha iyi beslensin diye daha körpe filizlere taşırlar. Bir bitkide aşırı çoğalmış bitleri başka bitkilere de aktarırlar onların da sağlığını bozarlar. Karıncaların bu durmak dinlenmek bilmez böcekçilik uğraşısı bitkilere büyük zarar verir. Bu durumda karıncalarla uğraşmak zor, üstelik karıncaları yok etseniz bile bitki bitleri çoğalmaya devam edecektir. En iyisi bitlere karşı ilaçlama yapmalısınız. Karıncalar da oradan uzaklaşır böylece.
Son tavsiye
Ev bitkilerinizi temiz tutmayı, dallarını yapraklarını haftada bir ıslak bezle silmeyi ihmal etmeyin. Bu hem hastalıklardan hem parazitlerden büyük ölçüde korur. Silinmeye müsait olamayan bitkileri ise hafif ılık su ile duş altında yıkayabilirsiniz. Ama sonrasında kesinlikle esintili ortam gerekiyor ki ıslaklık kalmasın. Yoksa o hassas bitkiler havasız esintisiz bir odada saatlerce ıslak kalırsa hastalık olur yapraklarda dallarda çürümeler baş gösterir.
Kaynaklar
Fungus gnat – wikipedia.org
Hypoaspis miles – wikipedia.org
How to Get Rid of Fungus Gnats – planetnatural.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder