Gözlerinizi kapatın. Bir sonsuzluk hayal edin. Büyük ihtimalle gözünüzün önüne ilk gelen, gezegenimizin büyük çoğunluğunu kaplayan, canlı çeşitliliğinin en temel sebeplerinden biri olan olgudan bahsediyoruz: Okyanus! Ucu bucağı olmayan okyanus, canlı çeşitliliği yaratmak için elinden geleni yapsa da insanlık olarak biz bu bahşettiği çeşitliliği iklim krizi, umursamadan yaratılan kirlilik, aşırı avlanma gibi davranışlarımızla yok ediyor, okyanusun organizmalarına zarar veriyoruz. Peki bizim bütün bu davranışlarımıza dayanmaya çalışan gezegenin en büyük oyuncusu hakkında ne kadar bilgi sahibiyiz? Okyanus hakkında aydınlatıcı ve şaşırtıcı on gerçeği sizinle paylaşmak istiyoruz.
TIKLAYIN: Dünyanın En Derin Noktası Mariana Çukuru
#1 Okyanus parçalardan oluşan bir bütün
Dünya Okyanusu’na ayrıca denizler bütünü olarak da hitap ediliyor, ancak coğrafyacılar onu dört ana bölüme ayırıyor: Pasifik, Atlantik, Hint ve Arktik. Küçük bölgeler körfez, kıyı ve deniz olmak üzere farklı şekillerde isimlendirilebiliyor. Uluslararası Hidrografik Örgütü deniz denilen 70’in üzerinde farklı su kütlesini listelerken, Hazar Denizi dünyanın okyanuslarından ayrı duran tuzlu su kütlesine örnek olarak sayılıyor.
#2 Gerçekten çok fazla su içeriyor
Aşikar olanı yeniden ifade etmek istemeyiz ama gerçekten okyanus kapsamına giren suyun kütlesi oldukça büyük. Okyanus, 320 milyon kilometreküp (1,35 milyar kilometrekare) su içeriyor bir başka ifadeyle dünyadaki toplam suyun yaklaşık yüzde doksan yedisini oluşturuyor. Ancak insanlık için üzücü tarafına gelecek olursak, dünyada susuzluk devam ediyor çünkü bu suyun yüzde üçü tuz. Öte yandan okyanusun çalamayacağımız ve diğer canlılara bırakabildiğimiz kısmı olduğu anlamına geliyor ki bunun ekosistem için oldukça iyi bir haber olduğunu söyleyebiliriz.
#3 Derinliğinin hayal ettiğimizin ötesinde olduğunu söyleyebiliriz
Okyanusun neredeyse yarısı 3.000 metreden daha derindir. Okyanusun ve dolayısıyla gezegenin en alçak noktası, batı Pasifik Okyanusu’ndaki Mariana Siperi’dir. Deniz seviyesinin yaklaşık 11,265 km aşağısına ulaşan bir derinliği vardır.
#4 Dünyanın en uzun dağ zincirini içeriyor
Okyanus Ortası Sırtı, 65.000 kilometre boyunca dünyayı saran bir dağ zinciridir. NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) konuyla alakalı, “Derin okyanus tabanının geri kalanı gibi, Okyanus Ortası Sırtı sisteminin dağlarını Venüs, Mars veya Ay’ın karanlık tarafından daha az araştırdık.” diyerek bölgenin gizemli kalışını ortaya seriyor.
#5 Dünyanın en büyük yaşam yapısına ev sahipliği yapıyor
Görkemli Büyük Mercan Resifi, Avustralya’nın kuzeydoğu kıyılarında yaklaşık 2.250 kilometreden fazla uzanmakta olup, dünyanın doğal yedi harikasından biridir. Çin Seddi’nden daha büyük olduğunu ve uzaydan gözlemlenebilen tek canlı şey olduğunu söyleyebiliriz. Öte yandan, insanların yıkımına maruz kalan bir başka canlı da Büyük Mercan Resifi’nin ta kendisi. Eğer iklim krizi konusunda yeterli ölçüde harekete geçmezsek, bu doğal güzelliğin de yok oluşuna tanıklık edeceğiz.
#6 Kendine ait yer altında yer alan göl ve nehirlere sahip
Deniz tabanının altında bulunan kalın tuz katmanlarından geçerken denizlerin derinliklerinde oluşuyor. Süreci açıklamak gerekirse, su sızdığında tuz tabakasını eritiyor, çökmesine ve çöküntü oluşturmasına neden oluyor. Çözünmüş tuz, suyu daha yoğunlaştırıyor ve etrafındaki sudan daha yoğun olduğu için, bir nehir oluşturarak çöküntülere yerleşiyor. Boyutları değişkenlik gösterebildiği gibi bazen on küsür kilometre uzunluğunda olabiliyorlar, kıyıları ve hatta dalgaları olanları bile var.
#7 Canlılığın özünü üretiyor
Kısa ve öz bir bilgi: Toplamın soluduğu oksijenin %70’ini okyanuslar üretiyor. Hepimiz küçük bir teşekkür borçluyuz.
#8 Dünyanın en büyük tarihî eser koleksiyonuna sahip
NOAA’nın Deniz Mirası Programı Direktörü James Delgado, okyanusun milyonlarca enkaza ev sahipliği yaptığını söylüyor. National Geographic, müzelerden çok daha fazla miktarda esere okyanusun ev sahipliği yaptığını paylaştı.
#9 Gizemli canlıları içinde barındırıyor.
Bilim insanları, okyanus türlerinin yalnızca yüzde dokuzunu sınıflandırdığımızı tahmin ediyor.
#10 Ve hepsinden ötesi, sahip olduğumuz bilgi oldukça kısıtlı
Ayın yüzeyi hakkında bile, okyanusun derinlikleri hakkında bildiğimizden çok daha fazla şey biliyoruz. Bir örnek vermek gerekirse, 12 kişi aya adım attı ama sadece üç kişi Dünya’nın en derin noktası olan Mariana Çukuru’nda bulundu.
Dünya'nın En Derin Noktası Mariana Çukuru
Kaynak:
TreeHugger
Okyanus hakkında aydınlatıcı ve şaşırtıcı 10 gerçek – Yeşilist | Herkes için yeşil (yesilist.com)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder